Celem powołania fundacji rodzinnej jest między innymi efektywne zarządzanie zgromadzonym majątkiem przez fundatora powołującego fundację w akcie założycielskim lub testamencie. Oznacza to, iż zawiązując fundację rodzinną lub chcąc ją uposażyć w majątek, fundator powinien wnieść majątek do fundacji rodzinnej.
Zasadniczo wniesienie majątku może to nastąpić w ramach tzw. funduszu założycielskiego.
Fundusz założycielski ma za zadanie zasilić kapitał początkowy fundacji rodzinnej w oparciu o który możliwe jest zrealizowane celów fundacji takich jak skonsolidowanie posiadanych nieruchomości, czy reinwestowanie kapitału rodziny w celu dalszego pomnożenia.
Ustawodawca jako minimalny kapitał założycielski ustalił 100 000 złotych, przy czym jego wniesienie może nastąpić w formie gotówkowej lub rzeczowej (np. nieruchomości). Co istotne, fundacja rodzinna nie może zwrócić fundatorowi kapitału założycielskiego (zwrot może nastąpić wyłącznie w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej przez fundatora).
Zatem warto przemyśleć co będzie stanowiło kapitał założycielski przy założeniu fundacji rodzinnej.
Jeżeli chcemy wnieść nieruchomość (kamienicę, mieszkania, grunty orne etc.) możliwe jest utworzenie fundacji rodzinnej minimalnym nakładem gotówkowym (sto tysięcy złotych), a następnie wnieść zamierzoną nieruchomość. W przypadku wnoszenia nieruchomości do fundacji rodzinnej będziemy potrzebowali dokładnie takich samych dokumentów jak w przypadku zbycia nieruchomości.
Wniesienie nieruchomości do fundacji rodzinnej, a obowiązek VAT
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, iż w przypadku zamiaru wniesienia nieruchomości własnej do fundacji ustalenie skutków w VAT jest zależne od tego czy czynności wniesienia dokonuje podatnik VAT, jak również czy nieruchomość wchodzi w skład przedsiębiorstwa podatnika VAT.
Kwestię ustalenia tego czy dla potrzeb transakcji fundator jest podatnikiem VAT jest szczególnie istotna, zwłaszcza że transakcja może incydentalnie podlegać pod VAT (nawet jeżeli fundator nie jest zarejestrowanym podatnikiem).
Taki stan rzeczy może mieć zwłaszcza miejsce w przypadku gdy fundator niejako przygotował nieruchomość do działalności gospodarczej, np. nabył ją w celu zarobkowym, a w sposób zorganizowany dokonał podziału, odrolnienia działki i niejako przygotował pod przyszłą działalność operacyjną (np. z zamiarem budowy hali lub magazynu).
Z reguły jednak kwestie regulacji VAT w takim przypadku będą dotyczyć zarejestrowanych podatników VAT których nieruchomości stanowią całość lub część przedsiębiorstwa.
W ww. przypadkach zasadniczo czynność wniesienia nieruchomości będzie co do zasady zrównana z odpłatną dostawą towarów na terytorium kraju. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, czynnością podlegającą VAT jest odpłatna dostawa na terytorium kraju.
Z kolei, w myśl art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Powyższe wprost uzależnia zatem zrównanie wniesienia nieruchomości wchodzącej w skład przedsiębiorstwa podatnika VAT do fundacji rodzinnej (darowizny) od tego czy w związku z zakupem lub wytworzeniem (budową, remontem) przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT.
Jeżeli zatem nieodpłatne przekazanie nieruchomości do fundacji rodzinnej podlegało VAT konieczne jest łączne spełnienie następujących warunków:
- nieodpłatnego przekazania dokonuje podatnik VAT,
- przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest nieruchomość należąca do przedsiębiorstwa tego podatnika,
- w stosunku do przekazywanej nieruchomości podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT.
Zwrócić należy, iż jeśli fundator (podatnik VAT) chce przekazać nieruchomość co do której nie przysługiwało mu prawo do odliczenia, wówczas takie nieodpłatne przekazanie nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT.
Wniesienie nieruchomości do fundacji rodzinnej, a prawo do zwolnienia w VAT
Niemniej jednak, nawet w przypadku gdy wniesiemy nieruchomość do fundacji rodzinnej i będzie ona zrównana z odpłatna dostawą towarów na terytorium kraju (czyli będzie podlegała pod reżim ustawy o VAT) możliwe będzie skorzystanie ze stosownego zwolnienia.
Zwrócić bowiem należy, że przepisy ustawy o VAT zwalniają z tego podatku m. in.:
- Dostawę terenów niezabudowanych,
- Dostawę budynków, budowli lub ich części, chyba że dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim lub pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.
Wniesienie nieruchomości do fundacji rodzinnej jako przedsiębiorstwo
Zasadą jest, iż przepisom ustawy o VAT nie podlegają transakcje zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W ww. aspekcie powstaje naturalne pytanie – czy jeżeli wnosimy pakiet nieruchomości przedsiębiorstwa lub całe przedsiębiorstwo w ramach którego znajdują się nieruchomości korzystamy z ww. wyłączenia?
Takie zagadnienie podatkowe zostało przedstawione w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 26 kwietnia 2024 r., sygn. 0112-KDIL3.4012.174.2024.1.AK. Wnioskodawca prowadził działalność w zakresie najmu i dzierżawy nieruchomości (budynki, lokale) i zamierzał wnieść cały pakiet nieruchomości do fundacji rodzinnej.
Dyrektor KIS opierając się na orzeczeniu TSUE ( C-497/01, Zita Modes i C-444/10, Christel Schriever) dostrzegł, iż przeniesienie całości nieruchomości pozwala Wnioskodawcy na dalsze samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej w ramach fundacji rodzinnej w niezmienionym kształcie. Kontynuowanie działalności najmu lub dzierżawy jest w tym przypadku możliwe bez nabywania dodatkowych składników majątkowych, wyposażenia fundacji rodzinnej w dodatkową strukturę organizacyjną etc.
W konsekwencji, Dyrektor KIS w powołanej interpretacji uznał, że Wnioskodawca wnosi de facto całe przedsiębiorstwo co jest równoznaczne z wyłączeniem transakcji wniesienia z ustawy o VAT. Oznacza to, iż pomimo tego że fundatorowi (podatnikowi VAT) mogło przysługiwać prawo do odliczenia VAT przy nabyciu nieruchomości to transakcja była wyłączona spod reżimu ustawy o VAT.
Wniesienie nieruchomości do fundacji rodzinnej, a obowiązek korekty VAT jako przykład podatkowej pułapki
Kwestia ustalenia skutków podatkowych wniesienia nieruchomości w podatku od towarów i usług może być szczególnie problematyczna w przypadku powstania obowiązku korekty podatku naliczonego (art. 91 ust. 2 ustawy o VAT).
Obowiązek korekty podatku naliczonego powstaje w przypadku zmiany przeznaczania nieruchomości np. wykorzystywana nieruchomość dla celów gospodarczych zostaje wyciągnięta z działalności i używana do celów prywatnych. Okres korekty dla nieruchomości wynosi 10 lat.
Oznacza to, iż jeżeli podatnik VAT wykorzystywał nieruchomość przez lat 8 na cel związane z czynnościami opodatkowanymi i odliczył podatek VAT w związku z nabyciem, wówczas w przypadku zmiany przeznaczenia nieruchomości ma obowiązek skorygowania VAT w pozostałej części (2/10).
Opisany obowiązek korekty odnosi się również do przypadku wniesienia nieruchomości do fundacji rodzinnej zrównanej z odpłatna dostawą towarów w przypadku gdy wnoszona nieruchomość podlega pod zwolnienie w VAT (art. 43 ust. 1 pkt 9-10a ustawy o VAT), a nie upłynął 10-letni okres korekty.
Zwrócić należy, iż pomimo zwolnienia z VAT samego wniesienia, fundator (podatnik VAT) może mieć obowiązek skorygowania odliczonego podatku VAT związanego z nabyciem nieruchomości lub modernizacją (budynku, budowli).
Kwestię tę należy szczegółowo przeanalizować na etapie zarówno tworzenia fundacji rodzinnej, jak i czynności wniesienia nieruchomości.
Wniesienie nieruchomości do fundacji rodzinnej – podsumowanie
Problematyka wnoszenia mienia nieruchomego do fundacji rodzinnej powinna zostać poprzedzona szczegółową analiza co do skutków takiego wniesienia (darowizny) w podatku od towarów i usług. Jeżeli wniesienia nieruchomości wchodzącej w skład przedsiębiorstwa dokonuje fundator (podatnik VAT), wówczas podlega ona opodatkowaniu VAT, jeżeli w związku z nabyciem przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT.
Ponadto analiza przed wniesieniem nieruchomości do fundacji rodzinnej powinna być poprzedzona w zakresie obowiązku skorygowania podatku naliczonego, jak i ewentualnego prawa do zwolnienia w związku z samą dostawą.
Niemniej jednak, nie każda nieruchomość wnoszona do fundacji rodzinnej podlega opodatkowaniu VAT. Ma to miejsce zwłaszcza, jeżeli nieruchomość jest częścią przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. W takim przypadku nieruchomość jest wyłączona z VAT.
Mając na uwadze powyższe, rozważając sukcesję przedsiębiorstwa w oparciu o fundację rodzinną warto z wyprzedzeniem przeanalizować skutki transakcji. W takim przypadku uzasadnione jest posiłkowaniem się wsparciem doradcy podatkowego w formie konsultacji lub pisemnej analizy.
Wniesienie nieruchomości do fundacji rodzinnej – najczęściej zadawane pytania (FAQ):
Czy wniesienie nieruchomości do fundacji rodzinnej może być wyłączone z VAT jako zbycie przedsiębiorstwa?
Zgodnie z interpretacją Dyrektora KIS z dnia 26 kwietnia 2024 r., sygn. 0112-KDIL3.4012.174.2024.1.AK uznano za przedsiębiorstwo zajmujące się najmem i dzierżawą budynków i lokali. W konsekwencji, wnoszony pakiet nieruchomości został uznany jako całe przedsiębiorstwo wyłączone z VAT przy wniesieniu do fundacji rodzinnej.
Czy fundacja rodzinna jest zwolniona z VAT?
Fundacja rodzinna nie jest podmiotowo zwolniona z VAT. Zasady dotyczące opodatkowania VAT dotyczą fundację rodzinną tak jak innych podatników. Oznacza to, iż fundacja rodzinna może być podatnikiem VAT, a tym samym dokonywać zarówno czynności opodatkowanych VAT, jak i zwolnionych przedmiotowo z tego podatku.
Czy fundacja rodzinna jest zwolniona z podatku od nieruchomości
Fundacja rodzinna nie zwolniona z VAT. Zasady dotyczące opodatkowania podatkiem od nieruchomości dotyczą fundację rodzinną tak jak innych podatników.
Jak wnieść nieruchomość do fundacji rodzinnej?
Wniesienie nieruchomości do fundacji rodzinnej może mieć miejsce w ramach darowizny (fundacja rodzinna nie podlega pod ustawę o podatku od spadków i darowizn). Wniesienie może nastąpić w ramach tzw. funduszu założycielskiego lub jako kolejna czynność po zawiązaniu fundacji rodzinnej.
autor:
Michał Wasyl
doradca podatkowy
Zdjęcia: Andrea Piacquadio; Pixabay
***
Małżonkowie jako fundatorzy fundacji rodzinnej – skutki w podatku PIT
W interpretacjach podatkowych z dn. 25.06.2024 r. Dyrektor Krajowej Informacji zmienił stanowisko co do wypłaty świadczeń z fundacji rodzinnej, w sytuacji gdy fundatorami są małżonkowie. W poprzednio wydawanych interpretacjach podatkowych Dyrektor KIS uważał, że wypłata świadczenia z fundacji rodzinnej na rzecz małżonka może być opodatkowana.
Czy pomimo tego fundatorzy-małżonkowie są zabezpieczeni pod względem podatkowym? [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }